‹ بازگشت

بررسی انواع امواج مورد استفاده در تصویربرداری پزشکی

معاینات رادیولوژیک و سایر آزمایش های تصویری معمولا در بخش رادیولوژی مراکز تصویر برداری انجام می شود که شامل انواع مختلفی از تصویر برداری ها می شود که با استفاده از دستگاه ها و امواج مخصوص به تشخیص و درمان بیماری ها کمک می کنند. در ادامه با چند مورد از آنها آشنا می شویم.

انواع امواج تصویربرداری پزشکی

رادیولوژی ساده با اشعه ایکس

نوعی پرتو که در تشخیص و درمان انواع بیماری ها از سرطان گرفته تا شکستگی ها ، حفره های دندان و یا نقص های مادر زادی کاربرد دارد و یکی از رایج ترین روشهای تصویربرداری تشخیصی و ابتدایی ترین نوع است که در آن از اشعه یونیزان ایکس ( تابش الکترومغناطیس قوی ) استفاده می شود. بدین جهت برای تشخیص انواع بیماری از دوزهای پایین اشعه ایکس استفاده شده اما برای تشخیص و یا درمان سرطان ها ، دوز های بالاتری مورد استفاده قرار می گیرد.

در طول انجام رادیولوژی با اشعه ایکس ، مقداری اشعه به بدن ارسال شده که در بدن حرکت کرده و توسط اندام های مختلف جذب می شود و در این میان استخوان که کلسیم بیشتر و تراکم بالاتری دارد به رنگ سفید دیده می شود و بافتهای بدن با جذب کمتر اشعه به رنگ تیره مشهود است. در ادامه یک آشکار ساز اشعه ایکس ، تصویری ایجاد می کند که در سایه های سفید تا خاکستری ظاهر شده و قابل چاپ بر روی کاغذ یا فیلم رادیولوژی است.

اطلاعات بیشتر در صفحه رادیولوژی

سی تی اسکن با اشعه ایکس

سی تی اسکن یا توموگرافی کامپیوتری روشی در تصویربرداری پزشکی است که نظیر رادیولوژی از اشعه ایکس استفاده می کند. در این روش اشعه ایکس به سمت بدن بیمار ارسال می شود و با حرکت اسکن به پایین بدن ، اشعه به صورت محوری می چرخد و سیگنال از بدن بیمار به کامپیوتر ارسال می شود که تصاویر مقطعی ایجاد می کند. کامپیوتر تصاویر گرفته شده از بیمار را به صورت کرونال و ساژیتال و سه بعدی بارسازی می کند تا نمای دقیق تری از بدن بیمار نمایش داده شود که از تصاویر رادیولوژی با اشعه ایکس معمولی بهتر است.

لازم به توضیح است که عموما اشعه ایکس چه در رادیولوژی و چه در سی تی اسکن ، ساختار های متراکم از جمله استخوان را بخوبی نمایش می دهد اما در نمایش بافتهای نرم زمان بیشتری می برد که در این صورت از مواد کنتراست تزریقی و خوراکی یا مقعدی استفاده می شود نظیر سی تی اسکن شکم و لگن تزریقی ، سی تی آنژیوگرافی عروق مغزی و ... . قابل ذکر است که سی تی اسکن در تشخیص سایز و محل قرار گیری توموها ، مشکلات و شکستگی های استخوانی ، خونریزی های داخلی و آسیب ها و ... کمک کننده است.

اطلاعات بیشتر در صفحه سی تی اسکن

ام آر آی با امواج مغناطیسی

در ام آر آی یا تصویربرداری تشخیص مغناطیسی از امواج رادیویی و مغناطیسی استفاده می شود که در این روش اسکنر دستگاه ام آر آی با ایجاد یک میدان مغناطیسی قوی باعث می شوند که یون های هیدروژن بدن انسان روی محور خود چرخیده و در جهت میدان قرار بگیرند. از آنجا که بیشتر یون های هیدروژن به سمت پا یا سر قرار داشته و یکدیگر را خثی می کنند لذا تعداد کمی از یون ها حذف نمی شوند. در ادامه دستگاه ام آر آی با تولید و ارسال پالس فرکانس رادیویی که تنها بر هیدروژن تاثیر می گذارد باعث چرخش یون های باقی مانده می شود.

سپس دیگر  امواج مغناطیسی ، قسمتهای تحت تاثیر بدن را کنترل کرده و برش هایی در عرض چند میلی متر ایجاد می کند. با قطع امواج رادیویی ، یون های هیدروژن انرژی جذب شده از پالس رادیویی را آزاد کرده و در میدان مغناطیسی به تراز خود باز می گردند که امواج رادیویی تولید می کند که در دستگاه ام آر آی بصورت تصاویر نهایی تشکیل می شود. لازم به توضیح است به دلیل خواص آهنربایی دستگاه ام آر آی برای ورود به دستگاه نباید اشیا فلزی با خود به همراه داشت و در صورت ایمپلنت فلزی یا ضربان ساز قلب و کلیپس آنوریسم مغزی انجام ام آر آی ممنوع است.

اطلاعات بیشتر در صفحه ام آر آی

ام آر آی که تصاویر دقیق تری نسبت به رادیولوژی و سی تی اسکن ارائه می دهد ، عموما در بررسی بافت نرم ، استخوانها و سیستم عصبی و عروق بدن بسیار مناسب است و صدمات مغزی ، سکته مغزی ، سرطان ، اسکلروز ، شکستگی استخوانی ، انواع تومور ، مشکلات عروق مغزی و ... را بخوبی نمایش می دهد. از طرفی آنژیوگرافی رزونانس مغناطیسی ( MRA ) هم که با دستگاه ام آر آی انجام می شود از امواج رادیویی و یک آهنربای قدرتمند متصل به کامپیوتر برای ایجاد تصاویر دقیق از رگ های خونی و جریان خون داخل بدن استفاده می کند.

در این روش ممکن است از ماده حاجب به صورت تزریقی استفاده شود تا رگ های خونی و جریان خون به خوبی دیده شوند. از آنژیوگرافی مغناطیسی می توان برای بررسی آنوریسم ، انسداد شریان های خونی ، لخته شدن خون و سایر مشکلات عروقی استفاده کرد.

مقالات مرتبط : تفاوت ام آر آی با سی تی اسکن

پت اسکن با امواج گاما

در پت اسکن یا توموگرافی گسیل پوزیترون از امواج گاما استفاده می شود که به صورت ماده رادیواکتیو به بیمار تزریق می شود. در پت اسکن فعالیت متابولیک سلولها قابل اندازه گیری و تغییرات بیوشیمیایی بافت ها و اندام ها قابل بررسی است. از مواد رادیواکتیو رایج که در پت اسکن استفاده می شود می توان به فلورودوکسی گلوکز اشاره کرد که ساختار آن مشابه گلوکز بوده و در سلولهای بد خیم بیمار انباشته می شود چرا که این سلولها گلوکز با سرعت بالا متابولیزه می کنند. در ادامه اسکنر پت سلولهای بدخیم را در زمانی که پرتوهای گاما از مواد رادیواکتیو ساطع می شوند ، تشخیص می دهد.

سپس اسکنر پت تصویری از بافت در حال اسکن ایجاد می کند که از طریق تجزیه و تحلیل امواج گامای ساطع شده توسط مواد رادیواکتیو صورت می پذیرد و روشنایی تصویر نشان دهنده میزان مواد رادیواکتیو در بافت می باشد. از پت اسکن در بررسی های قلب و عروق ، تیروئید و انواع سرطان و ... استفاده می شود بطوریکه قبل از انجام سی تی اسکن یا ام آر آی هم بیشتر سرطان ها با پت اسکن قابل تشخیص و ارزیابی است.

مقالات دیگر : پت اسکن و آشکارسازی التهاب پنهان بیماران ام اس

توموگرافی کامپیوتری انتشار تک فوتون ( SPECT )

نوع خاصی از اسکن توموگرافی کامپیوتری که در آن مقدار کمی از یک داروی رادیو اکتیو به داخل سیاهرگ تزریق می شود و از یک اسکنر برای تهیه تصاویر دقیق از نواحی داخلی بدن که مواد رادیواکتیو توسط سلول جذب می شود ، استفاده می گردد. این روش از تصویر برداری می تواند اطلاعاتی در مورد جریان خون به بافت ها و واکنش شیمیایی در بدن بدهد.

سونوگرافی

روشی که از امواج صوتی پر انرژی برای مشاهده بافت ها و اندام های داخل بدن استفاده می شود و امواج فراصوت ، پژواک هایی را ایجاد می کند که تصاویری از بافت ها و اندام ها را روی مانیتور سونوگرافی نمایش می دهد. سونوگرافی ممکن است برای تشخیص بیماری هایی همچون سرطان ، در دوران بارداری جهت بررسی جنین ، بررسی تیروئید ، تشخیص مشکلات شکم و لگن و رحم یا پروستات و ... و حتی در زمان انجام نمونه برداری و بیوپسی برای هدایت سوزن بیوپسی بکار برده شود.

در هنگام انجام سونوگرافی امواج فراصوت به بدن برخورد کرده و به عقب بازگشته و پژواک تولید می کند که دستگاه سونوگرافی آن را اندازه گیری مکرده و شکل و اندازه و دیگر مشخصات را تشخیص می دهد. لازم به توضیح است که دو نوع امواج التراسوند یا فراصوت داریم که یکی برای درمان استفاده می شود نظیر اصلاح یا تخریب بافت نظیر آنچه در هایفوتراپی رخ می دهد و دیگری برای تشخیص بوسیله تولید تصاویر از داخل بدن. ازین رو سونوگرافی روشی تشخیصی است که از امواج فراصوت برای تولید تصاویر در بدن استفاده می کند که توسط گوش انسان قابل شنیدن نمی باشد.

ماموگرافی سه بعدی با اشعه ایکس

روشی که در آن از اشعه ایکس برای گرفتن تصاویری از داخل سینه از زوایای مختلف انجام می شود. ماموگرافی سه بعدی برای بررسی سرطان سینه و سایر تغییرات در پستان مانند توده های غیر طبیعی ، کیست ها و ... مورد استفاده قرار می گیرد و به پزشک اجازه می دهد تا بافت بیشتری از پستان را ببیند و سایر تغییرات را راحت تر پیدا کند. لازم به ذکر است که ماموگرافی در سنین بالای 40 سال انجام می گیرد و تنها در صورت لمس توده و تجویز توسط پزشک فوق تخصص افراد زیر 40 سال مجاز به انجام ماموگرافی می شوند.

فلوروسکوپی با اشعه ایکس

فلوروسکوپی تکنیکی برای نظارت مداوم یا متناوب اشعه ایکس است که مشاهده برخی از فرآیند های پویای بدن را فراهم می کند و گاها در برخی روش های جراحی مورد استفاده قرار می گیرد. در طی انجام این تصویر برداری اشعه ایکس از بدن عبور کرده و تصویر تولید شده به یک مانیتور ارسال می گردد تا حرکت آن قسمت از بدن به خوبی قابل مشاهده و درک باشد.

شماره تماس : 0133417 - 09116184803

اینستاگرام : https://instageram.com/tasvirbardarinegah

سایت : https://nmamic.ir/

آدرس : رشت – بلوار انصاری – روبروی بانک سپه – کوچه مسعود